|
Phẩm giá Nhà giáo Nguyễn Trọng Bình
1. Người Việt có truyền thống “tôn sư trọng đạo” rất đáng tự hào. Tuy vậy, trong thời đại hôm nay, truyền thống này được thể hiện như thế nào? Nghề giáo và hình ảnh các thầy cô giáo được nhìn nhận ra sao? Tôi cho rằng, những câu trả lời thành thật và nghiêm túc nhất có khi chỉ mang đến sự xót xa, ngậm ngùi và tủi hổ cho những người trong cuộc. Có thể xem chuyện 21 giáo viên nữ ở Thị xã Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) được/bị chính quyền điều động đi tiếp khách trong một sự kiện do địa phương này tổ chức là minh chứng cụ thể và sống động nhất cho vấn đề này. Trong câu chuyện trên, dù ai đó có biện minh thế nào cũng không thể khỏa lấp và chối bỏ một sự thật là đội ngũ các thầy cô giáo hiện nay đang phải gánh chịu áp lực rất ghê gớm nhưng cơ hội để họ cất lên tiếng nói trao đổi hay phản biện là rất khó. Có thể thấy, trong tư cách một viên chức thuộc cấp các cô giáo ở Hà Tĩnh hoàn toàn không thể thoái thác cái “nhiệm vụ chính trị” mà cấp trên họ đã giao phó. Thậm chí khi các cơ quan truyền thông bất bình và lên tiếng giúp chỉ làm cho họ thêm hoang mang và lo lắng hơn. Có người ngoài cuộc qua chuyện này đã không ngần ngại buông ra nhận xét: các thầy cô giáo hôm nay sao mà hèn quá!? Nhận định này tuy không hẳn là sai nhưng theo tôi nó rất thiếu bao dung nếu không muốn nói là hơi nhẫn tâm. Thử hỏi còn gì chua xót và tủi hổ hơn khi một mặt người ta buộc các cô phải luôn thể hiện mình là những “tấm gương sáng” cho “thế hệ trẻ noi theo” nhưng mặt khác phải làm những việc rất dễ bị người đời nghi ngờ về phẩm giá? Lại có ý kiến cho rằng chuyện tiếp khách đó cũng “bình thường thôi” có gì mà ầm ĩ. Tôi chỉ mong ai đó có suy nghĩ này có cách nào đó giúp “những tấm gương” kia không bị hoen ố giữa cái không gian mà sự phàm tục, bát nháo cùng sự thị phi là không thể tránh khỏi. Một ví dụ phổ biến và điển hình khác mà tôi tin nhiều người cũng đã nhìn thấy và cùng suy nghĩ như tôi. Đó là chuyện tặng quà và gửi phong bì cho các thầy cô giáo vào dịp kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 trong những năm gần đây. Trên thực tế, có không ít bậc phụ huynh thường ngày vốn chẳng xem các thầy cô giáo nơi họ gửi con em theo học ra gì nhưng lại rất nhiệt thành trong vấn đề quà cáp và tiền bạc. Thậm chí, có người muốn thể hiện đẳng cấp giàu có của mình nên đã “phá giá” làm ảnh hưởng đến các phụ huynh không có điều kiện khác. Đây là gì nếu không phải là hành vi hối lộ được ngụy trang dưới danh nghĩa tri ân các thầy cô giáo? Ai dám cho rằng tinh thần “tôn sự trong đạo” của dân tộc đang được duy trì và phát huy? 2. Cách đây mấy năm Viện khoa học giáo dục Việt Nam đã làm một cuộc nghiên cứu và khảo sát về giáo dục. Có hơn một nửa giáo viên từ tiểu học đến THPT đã chọn câu trả lời “không” cho câu hỏi “nếu được chọn lại nghề ông/bà có chọn nghề giáo không?” [1]. Đây là vấn đề lớn và nghiêm trọng nhưng có vẻ cho đến nay chẳng mấy người quan tâm. Sự thiếu quan tâm này theo tôi cũng chính là nguyên nhân làm cho nghề giáo cùng hình ảnh các thầy cô giáo hôm nay ngày càng bị mất giá hơn. Ở một phương diện khác, nghề giáo nói cho cùng chỉ là một nghề bình thường như bao nhiêu nghề khác. Tuy vậy, lâu nay xã hội ta có vẻ đã đề cao quá mức khi cho rằng “nghề giáo là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Tôi đương nhiên rất hiểu sự chân thành của tác giả câu nói trên (theo nhiều người là của cố thủ tướng Phạm Văn Đồng) khi muốn nhấn mạnh và đề cao sự đóng góp to lớn của đội ngũ những người được xem là “kỹ sư tâm hồn”. Thế nhưng, theo logic thông thường một khi đã nói như thế buộc người ta phải suy luận và đặt vấn đề: nếu nói nghề này là cao quý hẳn là có nghề nào đó là thấp hèn chăng? Hoặc những nhóm nghề nào trong xã hội được xem là cao quý; và nếu nghề giáo là “cao quý nhất trong những nghề cao quý” vậy nghề nào là “cao quý nhì”…? “Lao động là vinh quang”. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói như vậy. Vì thế, có lẽ phải nói rằng cao quý hay thấp hèn ở đây là do bản thân mỗi cá nhân chứ không phải do nghề nghiệp. Cho nên, phải chăng chính cách nghĩ đề cao quá mức nghề giáo đã vô tình tạo ra những áp lực xã hội không đáng có đối với các thầy cô giáo? Cùng với đó là tâm lý và thái độ tự mãn của không ít người. Tự cho mình cái quyền đứng trên thiên hạ vì “thầy cô là cha mẹ”, “cãi thầy núi đè”. Quan trọng hơn, dù luôn miệng bảo nghề giáo là “cao quý nhất trong những nghề cao quý” nhưng trên thực tế cách ứng xử của cộng đồng và xã hội lại trái ngược hoàn toàn. Nghĩa là một mặt anh cứ nói quá lên nhưng mặt khác anh lại dè bỉu, xem thường; nói một đường làm một nẻo. Thậm chí, một năm có 365 ngày nhưng anh chỉ (làm ra vẻ) quan tâm các thầy cô giáo trong duy nhất một ngày, 364 ngày còn lại anh lạnh nhạt, hờ hững thậm chí bỏ mặc họ sống với bao nỗi vất vã, căng thẳng và âu lo… Nói cách khác, đây chính là thái độ và cách ứng xử phiến diện và không trung thực của cộng đồng và xã hội dành cho đội ngũ các thầy cô giáo hôm nay. *** 3. Phẩm giá của một cá nhân nói cho cùng không nằm ngoài phẩm giá chung của một cộng đồng, dân tộc. Nghề giáo và hình ảnh các thầy cô giáo trong xã hội hôm nay đang có những “sứt mẻ” nghiêm trọng về phẩm giá. Đây là một thực tế cần được nghiêm túc nhìn nhận. Để cứu vãn vấn đề này, theo tôi không còn cách nào khác là phải thay đổi tư duy và nhận thức của toàn xã hội về giáo dục nói chung. Sự thay đổi này trước hết phải bắt đầu từ phía những người trực tiếp điều hành, quản lý nền giáo dục. Và điều quan trọng là lãnh đạo ngành giáo dục phải trung thực trong mỗi suy nghĩ, lời nói và hành động. Phải cầu thị và lắng nghe tiếng nói từ phía các thầy cô giáo. Hãy trả họ về đúng với vị trí và chức phận của nghề giáo. Đặc biệt hãy trả công thật xứng đáng với những gì mà họ đã đóng góp cho xã hội. Làm được như thế chính là đã giúp họ giữ gìn phẩm giá và đạo đức nghề nghiệp bản thân, cũng là cách tri ân, tôn vinh chân thành và cao đẹp nhất. Nguyễn Trọng Bình ------------- Chú thích nguồn tham khảo: [1]: Xem tại http://tuoitre.vn/tin/giao-duc/20140524/se-khong-lam-thay-neu-duoc-chon-lai/609099.html
Tác giả gởi cho viet-studies ngày 4-12-16 |