|
TIẾNG DÂN
Nghịch lý chống dịch
Trần Phi Tuấn Dân
Sài Gòn hơn 10 triệu người, mỗi ngày bình thường xơi hết 12.000 con heo,
nếu tính trung bình mỗi con 100 kí. Chợ
đầu mối Hóc Môn cung cấp khoảng 80% số thịt heo cho dân Sài Gòn, và dân
các tỉnh xung quanh cũng lên chợ này mà mua thịt. Hai
chợ đầu mối có chức năng tương tự: Bình Điền ở quận 8, nông sản Tam Bình
ở Thủ Đức lâm vào cảnh tương tự. Vậy
mà, 3 chợ này bị đóng. Câu
hỏi đặt ra: Vậy thì lúc này đưa hàng về các chợ truyền thống như thế
nào? Như
để tiếp lời, các chợ cứ lần lượt “ngưng hoạt động”. Tính cả 3 chợ đầu
mối thì tổng cộng có 191 chợ đã ngưng (không kể chợ tạm đã đóng trước
đó), và chỉ còn 46 chợ còn bán hàng. Hệ
thống chợ và các tiệm tạp hóa, tức kênh bán hàng truyền thống (GT), cung
cấp đến 70% hàng hóa bán lẻ cho TP.HCM. 30% còn lại được phân phối qua
kênh bán hàng hiện đại (MT), gồm các siêu thị, cửa hàng tiện lợi, trung
tâm thương mại.
Thành phố đã chặt đứt đi 70% năng lực cung ứng hàng hóa để dồn vào 30%
còn lại, không quá tải mới là điều lạ, không hết hàng mới là bất thường,
giá không tăng mới là hi hữu. Sự
tự tin của không ít người trong đêm trước phong tỏa ngồi ở nhà chê trách
dân tình đổ xô đi mua hàng, rằng mai mình đi sẽ “một mình 10 chợ”, một
người bao cả siêu thị thịt cá ê hề, rau xanh ngập lối… đã chẳng mấy chốc
biến mất.
Chuỗi cung ứng đã bị “dương tính”! Hàng thiếu! Dân xếp hàng, càng ngày
càng dài… Ở Bà Rịa, nông dân khóc đỏ mắt tìm người để bán hành chỉ 10k.
Ở Sài Gòn, dân đỏ mắt đi tìm 100k không có mà mua! Các
mẹ, các chị tiểu thương người hé cửa lén lút, kẻ ôm rổ rau, mẹt tôm vừa
bán vừa canh. Người đi mua cũng ngó nghiêng sợ bị phạt 2 triệu! Nhìn
các chợ bị giăng dây, rào chắn im lìm… mà thấy xót thương! Đóng
chợ đã là điều sai lầm. Đóng luôn quán ăn, vốn dĩ có thể chia lửa cho
bao nhiêu gia đình, lại là quyết định khó hiểu. Đóng luôn các lò bánh
mì, bánh bao thì không thể hiểu nổi. Ai
đời, dân chuyên thì ngồi ở nhà, dân không chuyên như bưu điện, nhà
thuốc, cửa hàng mỹ phẩm… này nọ thì lại đi bán rau. Tiểu
thương rành sáu câu về bán chợ, vỉa hè, lề đường thì bị cấm, lôi xềnh
xệch về phường như tội đồ, còn mấy anh máy lạnh bày rau củ quả ra vỉa hè
bán thì lại được phong anh hùng giải cứu.
Chuyện bao tử của hơn 10 triệu dân Sài Gòn phồn vinh bị thách thức, chưa
nói đến những sang chấn tinh thần của biết bao người đang trong khu cách
li, phong tỏa… Nó
rối như vừa ăn canh hẹ vừa học triết học kiểu “tư bản ko thể xuất hiện
từ lưu thông và cũng ko thể xuất hiện ở bên ngoài lưu thông. Nó phải
xuất hiện trong lưu thông và đồng thời ko phải trong lưu thông” vậy. Có
rất nhiều sự khó hiểu như vậy trong thời gian qua, như những cuộc đổ xô
đi tiêm vắc xin, đổ xô đi xét nghiệm, đổ xô đi mua hàng, đổ xô trình
giấy thông hành, đổ xô đi tỉnh đón đưa về… đụng đâu cũng thấy rối, đổ
chỗ này, xô chỗ kia…
Những lúc như thế này lại càng nhớ giai thoại ông Sáu Dân hôm triệu tập
ông Lữ Minh Châu, bà Ba Thi, ông Năm Ẩn họp, rồi tuyên bố: “Hôm nay, tất
cả các anh, chị ngồi đây phải nghĩ kế để làm cho dân thoát đói. Ai không
có kế thì tôi không cho về. Tôi sẽ nhốt ở đây…” Cùng
tắc biến, biến tắc thông, một “tổ buôn lậu gạo” do chính quyền thành lập
đã ra đời, và dân Sài Gòn thoát được cơn đói vào năm 1979. Đổi
Mới từ 1986 đến nay… cũng đã quá lâu rồi! Phép
thử nhà nước phân phối hàng hóa, lương thực thực phẩm đã là bài học
thương đau thời bao cấp, và công cuộc đổi mới đã đưa nền kinh tế “hướng
đến” thị trường trong mấy chục năm qua. Ai có thể mua hàng tận gốc, phân
phối đến tận ngọn một cách nhanh chóng, thuận tiện như bấy lâu này giỏi
hơn các thương nhân, doanh nghiệp? Giờ
thật khó mà trông chờ vào Sở Công thương và Quản lý thị trường. Thôi
đành khen ai văn hay chữ tốt đã nghĩ ra 3 tại chỗ, 2 địa điểm, 1 cung
đường nghe rất chi là văn, rất chi là thơ vậy! Đã
lâu rồi, người ta ít nhắc tới từ technocracy – kỹ trị quá. |