|
Một Vài Suy Nghĩ Về Cuộc Chiến Nga – Ucraina Phạm Hưng Quốc
Nói là
cuôc chiến giữa hai quốc gia, Nga – Ucraina nhưng thực chất là cuộc
chiến giữa Nga và thế giới phương tây mà Ucraina là người lính trên tiền
tuyến.
Nỗi sợ Nga đã bắt
đầu từ chiến tranh lạnh sau đại chiến thế giói lần thứ hai. Nỗi sợ này
có căn nguyên từ sự khác biệt về tư tưởng giữa độc tài toàn trị hà khắc
dưới thời Stalin và Mao Trạch Đông và các thể chế nhà nước dân chủ.
Sau chiến thắng trục Phát xit Đức, Nhật, Ý, cả thế giới đều chứng
kiến sức mạnh của chính quyền độc tài tại hai nước Liên Xô và Trung Quốc
được núp dưới danh nghĩa của hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê Nin. Tác
giả phải dùng chữ “núp dưới” vì ở chính hai quốc gia cộng sản này đã
diễn ra những cuộc đối đầu không khoan nhượng một mất một còn giữa các
phe phái cộng sản khác nhau. Sự đối đầu này còn quyết liệt hơn cả chiến
tranh với các lực lượng thù địch bên ngoai. Hàng chục triệu người bi đầy
đọa, hàng triệu người bị hãm hại và thủ tiêu, dù rằng họ đều tự nhận là
môn đồ của chủ nghĩa cộng sản.
Các lực luợng chính
trị tại các quốc gia độc tài này dùng chính chủ nghĩa cộng sản theo cách
diễn giải của riêng mình để tiêu diệt nhau. Các cuộc xung đột giữa họ đã
làm cho cả thế giới rùng mình kinh sợ về sự tàn nhẫn và tính không khoan
nhượng. Nó đã hình thành một nỗi
ám ảnh tự nhiên và dần tạo ra một định kiến cho rằng chủ nghĩa cộng sản
là một lực lượng chính trị cực đoan, hiếu chiến và tàn bạo.
Việc Liên Xô sụp đổ
đã làm cho nhiều người ở các nước phương tây thở phào, vì đã tưởng rằng
nước Nga sẽ hướng theo xu thể dân chủ phương tây. Tổng thống Ensin
là một người hiểu rõ mặt trái của chủ nghĩa cộng sản và hành động
xóa bỏ cái bóng của chủ nghĩa này một cách cực đoan, cẩu thả.
Ông ta không những đã phá bỏ một
nhà nước cộng sản đã tồn tại hơn 70 năm mà còn làm sụp đổ gần như hoàn
toàn môt nước Nga vĩ đại đã tồn tại trong nhiều thế kỷ. Thực tế này có
hại cho nước Nga và dân tộc Nga nhưng lai có lợi ít nhất là trong giai
đoạn trước mắt cho phương tây mà đứng đầu là Hoa Kỳ trên phạm vi toàn
cầu. Tổng thống Putin là môn đệ của tư tưởng Đại Nga. Ông đã quyết tâm
vực lại một nước Nga hùng mạnh có tầm ảnh hưởng của một siêu cường một
thời. Để vực dậy môt nước Nga ốm yếu, què quặt, trong giai đoạn đầu nắm
quyền Putin luôn mang bộ mặt thúc thủ, hòa dịu với phương tây, nhưng
năng động. Ông ta còn luôn
tỏ ra là một đệ tử trung thành của ngài Ensin nghiện rượu, thường xuyên
say khướt để che bớt tham vọng phục hồi nước Nga.
Sau 20 năm dưới
thời Putin nước Nga đã lột xác, dần trở lại vị trí của môt siêu cường.
Thật không logic, hời hợt, và thiển cận nếu nghĩ rằng nước Nga sẽ không
bao giờ dám đòi lại vị thế mà Liên Xô đã từng có trước đây trên thế
giới. Việc khối NATO vẫn tồn tại và không ngừng tìm cách phát triển sang
phía đông của châu Âu gần như là môt nỗ lực nổi trội nhất mà các nước
phương tây đã làm để ngăn chặn sức mạnh của con gấu Nga.
Có lẽ các nước phương tây cho
rằng việc mở rộng NATO sang các nước giáp Nga là một biện pháp hữu hiệu
để cho dù con gấu Nga có thức giấc thì nó cũng không dám đe dọa thế giới
phương tây như trước. Rõ ràng đây là cách tư duy và hành động một chiều
phiến diện, cổ lỗ. Hơn nữa, các nước phương tây có lẽ vì quá nôn nóng
muốn áp đảo nước Nga nên trong những năm vừa qua đã cổ súy các cuộc cách
mạng màu và tinh thần bài Nga cực đoan ở
các nước láng giềng và ngay cả tại các nước vốn thuộc Liên Xô trước đây.
Việc làm này đã phản tác dựng, đã đánh thức vội vã sự phản kháng sinh
tồn của nước Nga và dân tộc Nga sớm
hơn các dự đoán. Để tồn tại nước Nga không còn cách nào khác phải sử
dụng nanh vuốt của mình để ngăn chặn xu hướng nguy hiểm này.
Rõ ràng về sức mạnh
răn đe thì nước Nga ngày nay không thua kém gì Liên Xô trước đây mà còn
hơn thế. Với trình độ kỹ thuật và công nghệ mà nước Nga đã học hỏi từ
các nước phương tây trong hơn 20 năm qua cùng với nền tảng sẵn có của
Liên Xô trước đây, có thể nói nước Nga hiện nay không hề yếu thế so với
các nước phương tây. Mặt khác ý chí dân tộc
Nga và thói quen chịu đựng gian khổ của họ luôn cao hơn và dễ
thích ứng hơn với cac điều kiện xung đột, chiến tranh, so với người dân
các nước phương tây. Một chân lý không thay đổi là ý chí người dân luôn
là yếu tố quyết định trong mọi cuộc chiến tranh. Điều này lại thêm một
lần nữa được minh chứng qua sự phản kháng của người dân miền tây Ucraina
trước quân đội Nga. Việc không đánh giá đúng về tinh thần phản kháng của
người dân miền tây Ucraina là
sai lầm lớn nhất của Putin trong cuộc chiến này. Quân đội Nga
đã phải chịu các tổn thất rất
lớn về tính mạng người lính, chi phí chiến tranh và đặc biêt là uy tín
và tính chính danh của cuộc chiến mà họ khởi xướng so với dự tính ban
đầu của họ. Tính chính danh của cuộc chiến là yếu tố nền tảng của cuộc
chiến. Người lính Nga và cả Ucraina còn rất trẻ, họ ít quan tâm đến các
ý nghĩa sâu xa của cuôc chiến. Họ chỉ quan tâm đến các nội hàm trực tiếp
và trước mắt của cuộc chiến. Họ sẵn sàng hy sinh khi họ cảm nhận đang
đừng về phía chính nghĩa và
ngược lai.
Có lẽ đã nhận thức
được điều này nên Putin đã thay đổi mạnh mẽ cách tiến hành cũng như mục
tiêu của cuôc chiến. Từ tiến hành chiến tranh chớp nhoáng trên diện rộng
toàn lãnh thổ Ucraina với hy vọng làm cho cả thế giới khiếp sợ trước sức
mạnh Nga thì nay chuyển sang tập trung ở khu vực phía đông giáp biên
giói Nga, nơi có nhiều người Nga sinh sống. Sự thay đổi này không chỉ là
nền tảng cho các thành công trước mắt của cuôc chiến mà còn cả tương lai
sau này thời hậu chiến. Kết quả thời hậu chiến mới là kết quả cuối cùng
của mọi cuộc chiến.
Dự đoán về kết cục
của cuộc chiến
Một thành công của
các nước phương tây trong cuôc chiến này là đã tạo ra được sự đoàn kết
thống nhất giữa các nước EU trong việc gây sức ép với nước Nga của
Putin. Thành quả này không chỉ có ý nghĩa cho chính cuôc chiến này mà
còn mang tính răn đe cao với những ai còn nghi ngờ về sự đoàn kết của
các nước phương tây chống lại những kẻ muốn thay đổi trật tự trên thế
giới. Song cũng cần phải thẳng
thắn nhìn nhận sự thắng lợi này có thòi gian tính rất hạn chế. Nếu các
nước phương tây không có sự điều chỉnh hợp lý theo diễn biến của tình
hình thì thành quả này có thể sẽ bị phá sản
nhanh chóng.
Sẽ hoàn toàn không thực tế nếu
cho rằng nước Nga sẽ tàn lụi bởi sự phong tỏa của phương tây. Nước Nga
là một quốc gia rất đặc biệt. Với diện tích đất đai và nguồn tài nguyên
khổng lồ, nước Nga vẫn hoàn toàn có thể sống tốt cho dù phải sống một
mình. Đó là chưa nói ho vẫn thông thương với hơn một nửa thế giới còn
lại, đặc biệt là Trung Quốc. Với tốc độ phát triển hiện nay thì chưa
chắc các nước phương tây sẽ áp đảo được sự phát triển của Nga và Trung
Quốc khi hai nước này liên kết chặt chẽ vớí nhau. Mặt khác, các nước
phương tây bao gồm hơn 30 nước. Tuy có nền kinh tế, công nghệ,
khoa học kỹ thuât hàng đầu trên thế giới nhưng để duy trì được sự
đoàn kết dài lâu và bền vững trong
tương lai thì chính các nước này còn phải vượt qua rất nhiều thách thức.
Ngay cả điểm mạnh nhất của các nước phương tây là duy trì thể chế dân
chủ ưu việt. Về lý thuyết, trong thể chế này tiềm năng con người sẽ được
phát huy cao nhất. Nhưng họ (các nước phương tây) là 30 quốc gia, 30 dân
tộc, 30 trình độ phát triển, 30 phong tục và thói quen tập quán. Thực tế
này cũng tiềm ẩn các nhân tố tạo ra sự chia rẽ, bất đồng và thậm chí là
xung đột. Nếu các nước EU không có những chính sách linh hoạt, thông
minh và kịp thời thì khả năng mất đoàn kết giữa các nước trong khối là
rất cao. Một khi đã mất đoàn kết thì khả năng tan rã trong toàn khổi là
không thể tránh khỏi. Làn
ranh giữa thành công và thất bại luôn rất mong manh. Hiện nay các nước
EU cùng đoàn kết cấm vận năng lượng nước Nga.
Đây là một kết quả kỳ diệu hiếm có, nhưng tất cả
mới chỉ là quyết tâm chính trị của EU và NATO vào thời điểm hiện tại.
Liệu hệ quả của sự cấm vận này trong tương lai có quá sức chịu đựng của
chính EU và NATO hay không thì chỉ có thời gian mới cho câu trả lời
chính xác. Tác động của lệnh cấm
vận này đối với mỗi nước một khác với biên độ chênh lệch
khác biệt rất lớn. liệu EU có
tạo được sự công bằng cần thiết giữa các quốc gia trong khối để không
nảy sinh mâu thuẫn trong tương lai giữa họ?
Thể chế dân chủ của
các nước phương tây đã tạo ra tính ưu việt trong sự phát triển văn minh
của xã hội loài người. Nhưng liệu các thể chế này đã đủ ổn định vững
chắc hay chưa? Đây còn là một câu hỏi. Hiên tượng
Donald Trump vừa qua ở Mỹ đã nói
lên điều gì? Mâu thuẫn gay gắt giữa hai đảng Dân chủ và Công hòa Hoa kỳ
nói lên điều gì? Ciêc Vương Quốc
Anh rời liên minh Châu Âu nói lên điều gì? Tại sao các thế lực chính tri
cực đoan ở châu Âu vẫn còn đất để tồn tại và phát triển? …vv
Kết luận
Sự thất bại của
Putin trong giai đoạn đầu cuộc
chiến chỉ có tính tạm thời. Với
đặc tính của dân tôc Nga
trải qua hàng trăm năm lịch sử, cùng với tiềm năng kinh tế, quân sự hiên
có, Putin và nước Nga không bao giờ chấp nhận trở thành bên thua cuộc
trong cuộc chiến này, cho dù họ sẽ phải chấp nhận những tổn thất to lớn
hơn nữa, cả về người và của. Khác với nhiều cuộc chiến khác, Putin có
phe ly khai ở miền đông Ucraina, mà ở đó chủ yếu là người Nga, ủng hộ.
Nếu cuộc chiến kéo dài thì người Ucraina ở phía tây sẽ chịu thiệt thòi
hơn người dân miền đông. Trong trường hợp Kiev dựa vào vũ khí phương tây
tấn công Crimea hoắc các vùng lãnh thổ khác của nước Nga, thì Putin sẽ
có sự đáp trả khốc liệt hơn, kể cả sử dụng vũ khi hạt nhân chiến thuật
có hạn chế. Phương tây hiện nay gần như đã áp dụng các biện pháp mạnh mẽ
nhất để chống Nga. Phương tây chỉ chưa thực hiên cuộc chiến tranh trực
diện với người Nga mà thôi. Do vậy việc Nga sử dụng vũ khi hạt nhân
chiến thuật có han chế sẽ là một khả năng hiện thực để ngăn chận việc họ
bi thua trong cuộc chiến. Ngược lai nếu Nga thắng thì bên thua mới chỉ
là Ucraina và vũ khí phương tây mà thôi. Đây là viêc thua có tính chiến
thuật cục bộ. Việc cấm vận Nga về lâu dài thì bên chịu thiệt hại nhiều
hơn lại là phương tây, vì sẽ đến lúc họ phải lựa chọn hoăc để Nga chiến
thắng một cách hạn chế, hay nói cách khác chấp nhận để Ucraina thua một
cách hạn chế, hoặc phải đối đầu với môt cuộc chiến tranh hạt nhân cho dù
mới chỉ ở mức độ chiến thuật.
Trong trường hợp
các bên Nga và Châu Âu không kềm chế được việc sử dụng vũ khí hạt nhân
chiến thuật với mức độ hạn chế thì chắc bên thua thiệt sẽ thuộc về châu
Âu và thế chiến thứ ba sẽ rất khó tránh khỏi.
Tuy Putin chưa
tuyên bố công khai nhưng ai cũng hiểu đối với ông ta thua tại Ucraina
tức là chết.
Phạm Hưng Quốc
|