Nhiều tù nhân ở một trại giam thuộc huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, đã đồng loạt nổi dậy vào trưa ngày 30/6 để phản đối cái mà họ cho là ‘cách đối xử vô nhân đạo’ đối với tù nhân.

Nơi xảy ra vụ nổi loạn là phân trại số 1 của Trại giam Xuân Lộc, hay còn được gọi là Trại Z30A, thuộc sự quản lý của Tổng cục Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp, tức Tổng cục 8, Bộ Công an.

Đây là nơi giam giữ nhiều tù nhân chính trị từng bị kết tội ‘Tuyên truyền chống Nhà nước’ hoặc ‘Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân’ như Trần Huỳnh Duy Thức, Phan Ngọc Tuấn, Trần Hoàng Giang, Nguyễn Ngọc Cường, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng, Võ Minh Trí và nhạc sỹ Việt Khang.

Trật tự 'vãn hồi'

Cho đến trưa thứ Hai ngày 1/7 thì trật tự đã được vãn hồi tại trại Xuân Lộc và nhà chức trách đang điều tra, truyền thông trong nước cho biết.

Không có thông tin gì về thương vong. Giám thị duy nhất bị các tù nhân giữ lại đã rời phân trại an toàn.

Báo chí nhà nước đồng loạt mô tả đây là hành động ‘gây rối’. Con số tù nhân tham gia được đưa tin khác nhau: báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng có ‘hàng trăm’, trong khi theo trang mạng Đồng Nai Online thì chỉ có ‘hàng chục’.

Trung tướng Cao Ngọc Oánh, Tổng cục trưởng Tổng cục 8, được dẫn lời nói "các phạm nhân cầm đầu vụ gây rối trên đều là lưu manh chuyên nghiệp, không có quyết tâm cải tạo, thường xuyên vi phạm nội quy, kỷ luật của trại giam".

Tướng Oánh phủ nhận tin trên các mạng xã hội nói các phạm nhân phản đối việc bị đánh đập, cắt xén thức ăn của phạm nhân.

Ông nói sẽ có khoảng 10 người "bị xử lý theo quy định của pháp luật".

Theo tường thuật của báo chí trong nước thì vụ nổi loạn xảy ra vào lúc 8h sáng khi các tù nhân đang đá banh. Một số tù nhân đã ném đá vào giám thị, khơi mào cho cuộc nổi dậy.

Sau đó các tù nhân đã cùng nhau ‘đập phá hàng rào’ và ‘kéo ra cổng trại gây áp lực với ban quản giáo’.

Cũng theo báo chí trong nước thì một giám thị là Đại tá Hồ Phi Thắng ‘đã chủ động ở lại’ để nghe các tù nhân nêu yêu sách sau khi tất cả các giám thị khác bị yêu cầu rời đi.

Các tù nhân nổi loạn được cho là ‘dùng đá và dùi tự chế’ làm bị thương một giám thị, ‘đập phá cửa nhà ăn để lấy nước uống và dụng cụ nhà bếp làm hung khí’, ‘thu gom màn chiếu để đốt’ và ‘khóa cổng phân trại’ để cố thủ...

Chính quyền đã nhanh chóng điều thêm lực lượng từ các trại giam lân cận và công an huyện, công an tỉnh đến để trấn áp. Đích thân một lãnh đạo của Tổng cục 8 là Thiếu tướng Hồ Thanh Đình cũng đến hiện trường để chỉ đạo xử lý vụ việc.

Báo Thanh Niên dẫn lời Đại tá Thắng, người bị các tù nhân giữ lại, nói ông ‘không bị đe dọa tính mạng, xâm phạm thân thể’.

Trao đổi với BBC, ông Trần Văn Huỳnh, thân phụ tù nhân Trần Huỳnh Duy Thức, nói rằng ông không nghĩ hành động của các tù nhân ở trại giam Xuân Lộc là ‘bạo loạn’.

Ông nói rằng yêu sách của các tù nhân là ‘yêu cầu chính đáng’.

“Dù là phạm tội thì các phạm nhân cũng cần được đối xử công bằng,” ông nói và cho biết ông hy vọng các yêu sách của tù nhân sẽ được thương lượng giữa hai bên.

Ông Huỳnh cũng nói thêm ông tin rằng con trai ông có tham gia vào vụ việc này dù bản tính của ông Thức là ‘ôn hòa’.

Ông nói là dù ở trong tù thì ông Thức vẫn đấu tranh cho nhân quyền cũng giống như những việc ông làm trước đây khi chưa ở tù là ‘xuất phát từ tâm huyết của ông’.