|
ĐỜI SỐNG VĂN
NGHỆ Nguồn: Văn nghệ, Hà Nội, số 6 & 7 (6-2-1988)
ĐÊM NHẠC VĂN CAO
NGUYỄN THỤY KHA
Một thế giới âm thanh của một tâm hồn dạt dào nhiều cung bậc, đã được
phát xạ ra không gian nghệ thuật từ nửa thế kỷ, đã có một khoảng thời
gian im lặng dài chừng 30 năm, tưởng chừng tan biến, tưởng chừng tắt
hẳn, thì hôm nay, trong mùa xuân con Rồng này lại đột ngột dội lên.
Đêm nhạc
Văn Cao đầu tiên trong mùa xuân Mậu Thìn được tổ chức tại câu lạc bộ
thính phòng của nhà văn hóa trung tâm Hà Nội ngày 17 tháng 1 năm 1988.
Đêm ấy, Hà Nội trở rét. Ngay từ trước giờ khai mạc rất sớm, người người
đã đông chật trước cửa vào. Vé ngồi bán hết, phải bán đến vé đứng. Người
đến nghe, mỗi người một tâm trạng nhưng đều cùng chung một sự im lặng,
một nỗi hồi hộp đón chờ.
Có gì lạ
lùng hơn sự thực đâu? Chỉ là sự thực thôi mà dường như lâu lắm nó thường
bị lãng quên, mà dường như lâu lắm nó mới được thốt lên. Vì vậy, những
tràng vỗ tay đầu tiên lại dành cho người giới thiệu - ca sĩ Gia Khánh -
trong ít lời tâm sự về tác giả của Quốc ca Việt Nam. Rồi đêm nhạc
bắt đầu vang bay...
Sau phần
hòa tấu Trường ca Sông Lô của dàn nhạc mà chủ yếu là đàn violon,
nhịp hành khúc của những người thợ được đồng ca, hát lên rắn rỏi. Những
cảm xúc về Bác Hồ của Văn Cao được giọng nam trung Quý Dương diễn tả
cùng phần đệm của tốp nữ. Rồi tốp nữ lại dịu dàng tha thiết trong ca
khúc Ngày mùa. Lại Quý Dương hùng hồn với Thăng Long hành khúc
ca. Tiếng vỗ tay trào lên, như sóng trùng khi Quý Dương như kêu thốt
từ chính trái tim câu hát cuối: "Thăng Long! Thăng Long! Thăng Long
thành!".
Không khí như lắng lại ở phần biểu diễn các
tác phẩm trước cách mạng của Văn Cao. Chị Kim Ngọc, một giọng hát già về
tuổi đời, tuổi nghề, đã để lại cho người nghe một ấn tượng sâu sắc trong
phần thể hiện Thiên Thai và nhất là Trương Chi. Ở
Trương Chi, chị Kim Ngọc đã khai thác cái hay của bài hát đến từng
chữ, từng dấu lặng. Một tình yêu, một bi kịch, một nhân tính cứ dần dần
lồ lộ lồng lộng một khối âm thanh rồi bất ngờ đổ xuống như thác dốc:
"Ngồi đây ta gõ ván thuyền, ta ca trái đất còn riêng ta". Quý Dương xuất
hiện trở lại với Đàn chim Việt cùng tốp nữ phụ họa. Những ai đã
từng dọc đường tàu Nam tiến? Những ai đã từng bộ hành xuyên Việt Bắc mà
đâu đây trong khán giả có tiếng nhẩm hát theo. Cả một thời trai đầu cách
mạng đang hồi sinh trong bài hát. Rồi tốp nữ với trang phục trắng đang
làm trẻ lại một Suối mơ.
Trở lại với
những ngày kháng chiến chống Pháp, nhịp valse đã được Việt Nam hóa trong
ca khúc Làng tôi vẫn do tốp nữ thể hiện nhưng trên nền dày của
đàn dây thêm guitar gỗ qua bản phối khí sáng tạo của nhạc sĩ trẻ Đỗ Hồng
Quân – con trai nhạc sĩ Đỗ Nhuận. Và Trường ca Sông Lô lại tiếp
tục vang lên như phần đệm cho giọng hát Kim Định. Khi chị hát đến "Mùa
xuân tới, nước băng qua..." thì tiếng vỗ tay rào rạt như biển dâng, như
thăng hoa theo cao trào tột cùng của khát vọng.
Đêm nhạc
Văn Cao được kết thúc bằng bài Tiến về Hà Nội, một bài hát mang
tính dự báo sớm của anh về ngày chống Pháp thắng lợi. Không riêng là
diễn viên nữa mà cả khán giả đã cùng "đồng thanh tương ứng" vừa nghệ
thuật vừa quần chúng đậm chất thủ đô này.
Đêm nhạc
Văn Cao còn tiếp tục với không khí như thế ở Cung văn hóa công nhân, ở
Hội nhạc sĩ Việt Nam v.v... trong những ngày xuân con Rồng ở Hà Nội.
Thế là sau
cuộc kỷ niệm 60 năm ngày sinh của nghệ sĩ đa tài Văn Cao dịp mùa thu
1983, sau đêm nhạc Văn Cao, đầu tiên ở thành phố Hồ Chí Minh dịp cuối
tháng 12 năm 1986, năm nay Văn Cao bước sang tuổi 65 bằng những đêm nhạc
của anh trong mùa xuân Hà Nội. Cùng thời gian này, tờ Đất Việt,
tờ báo của Hội Việt kiều yêu nước ở Canada cũng dành giới thiệu riêng
Văn Cao một số và tập nhạc Văn Cao do nhà xuất bản Trẻ ấn hành cũng đang
sắp ra mắt độc giả.
Thế là trải
qua một khoảng im lặng quá dài, âm nhạc Văn Cao lại được vang lên đầy đủ
cùng đời sống. Đêm nhạc nào, tác giả cũng được nhận thật nhiều hoa, thật
nhiều sự mến mộ của các thế hệ. Nhìn người nghệ sĩ già râu tóc đã bạc
trắng mừng tủi đón nhận từng bó hoa, từng phần hồi sinh trở lại với mọi
người, tôi bỗng nhớ đến một câu thơ của một người bạn: "Hoa và hoa đến
không cầm nước mắt".
Nguồn: Văn nghệ, Hà Nội, số 6 & 7 (6-2-1988)
22-11-2020 |